حجة واحدة تكفي ..

ولله على الناس حج البيت.

سئل الحبيب ـ صلى الله عليه وسلم ـ ما إذا كان الحج كل عام فقال:

«لا، بل حجة واحدة». يعني واحدة تكفي.

إن شرطي الحج هما الاستطاعة بالمال والاستطاعة بالنفس، أي القدرة المالية والجسدية، أما من ترك الحج وهو قادر فحاله كقوله تعالى في الآية التاسعة من سورة المنافقين: «يا أيها الذين آمنوا لا تلهكم أموالكم ولا أولادكم عن ذكر الله ومن يفعل ذلك فأولئك هم الخاسرون». ويقول الله في الآية التالية لها: «وأنفقوا مما رزقناكم من قبل أن يأتي أحدكم الموت فيقول رب لولا أخرتني إلى أجل قريب فأصدق وأكن من الصالحين» (10 المنافقون).

وفي تفسيرها قالوا: التعجيل بالحج أزكى وأحج، ومن تقاعس صدق عليه قول الله تعالى: «ومن كفر فإن الله غني عن العالمين» (97 آل عمران).

والمقصود بالكفر هنا إخفاء نعمة الله عليه من مال وصحة تجعله قادرا على الحج.

والحج أشهر معلومات..لم يسمها الله في كتابه، لأنها معلومة عند العرب، وهي شوال وذو القعدة وعشر من ذي الحجة، أو ذو الحجة كله، بمعنى أن من أراد الحج لا يُحرم إلا في هذه الشهور، حتى يدُرك يوم عرفة، والحج كما قيل عرفة.

وإن بعض الناس، منذ القديم وحتى اليوم، يخرجون للحج ولا مال لديهم ويقولون: «نحن المتوكلون»، وهم في الحقيقة متواكلون.. يأتون مكة، ويفترشون الحرم، ويسألون الناس، فنزلت في الأولين منهم «وتزودوا فإن خير الزاد التقوى» (197 البقرة).

بمعنى تزودوا واتقوا أذى الناس بسؤالكم إياهم والإثم في ذلك، لأن التوكل لا يكون مع السؤال، وإنما التوكل المحمود، ألا يستعين المتوكل بأحد في شيء. وفي الحديث الشريف «اعقلها وتوكل».. أي خذ احتياطاتك ثم توكل.

ولا يلزمُ الحجُ أحداً لو كان على حساب غيره. ومن جاء بلا مال وعمل في الحج ليكسب ويصرف على نفسه وحجته استحب له الحج، لأن شرط ما ينفق الحاجُ على حجه أن يكون مما يزيد على حاجته ونفقة عياله أثناء غيابه، وما يزيد عن قضاء ما عليه من ديونه للناس..فكيف بمن يستدين على ديونه ديناً جديداً يحج به؟ ولذا فرض الله الصيام كل عام، ولم يفرض الحج كل سنة، بل قال رسوله الكريم، صلى الله عليه وسلم: «إن واحدة تكفي» .

إن ما نراه اليوم من مباهاة ومغالاة في القدوم إلى الحج، والذي قد يصل إلى درجة التحايل على الأنظمة والقوانين المحددة له يفرض علينا أن ننبه الناس إلى عدم جواز ذلك، وأن نوضح بعض الأسباب، والتي منها:

1 - شرط القدرة والاستطاعة المالية والبدنية، وكم حاج قصد الحج وقد باع أرضه الزراعية التي يقتات منها عياله، أو باع داراً وترك الأطفال بلا مأوى.

2 - المفاخرة والتباهي

وهناك فئة تحج ليقال عن أحدهم إنه حاج أو إنها حاجة، في حين أن هذا اللقب الطيب يمكن للحاج، أو الحاجة، أن يكتسباه بعد أول حجة.. ويرافقهما مدى الحياة، وعلينا أن نذكّر هذه الفئة من راغبي الحج المتكرر بأول حديث في الإسلام «إنما الأعمال بالنيات، وإنما لكل امرئ ما نوى..».

3 - الاعتماد على بعض أحاديث الترغيب، والتي قد يفهم منها البعض أنها تمنحهم سنة مجانية يمارسون فيها الذنب كما شاؤوا.. إذا كان الوقوف بعرفة يكفر ذنوب سنة ماضية وسنة آتية.. وهذه خطورة الفهم المغلوط لأحاديث الترغيب، بينما القاعدةُ القرآنية تقول «أن ليس للإنسان إلا ما سعى». صحيح أن الله يضاعف الحسنات كما يشاء لمن يشاء، ولكن بشرط النية الصادقة والعمل المبرور.

4 - ما تشهده مكة المكرمة والمدينة المنورة، على ساكنها أفضل صلاة وأتم تسليم، من توسعة مباركة للقبلة والمزار، من أجل الحجاج والزوار، لتواكب هذه الأعداد المطردة في زيادة المسلمين.. جعلها الله زيادة مباركة.. وليست كغثاء السيل.

إن هذه المشاريع العملاقة التي تهدف إلى تهيئة بلاد الحرمين الشريفين لاستقبال أعداد أكبر في المستقبل، تتطلب جهداً إعلامياً متواصلاً على كل المستويات لكبح جماح الرغبة الهائلة لدى المسلمين للقدوم لأداء المناسك.. وفي مقدمة هذا الجهد الترويج لحملة «حجة واحدة تكفي..».

وعلى ذكر الحملة الإعلامية والتوعية.. أود أن أشير إلى ضرورة توعية الحاج قبل أن يأتي إلى المشاعر، حتى وإن تطلب الأمر جهداً وإنفاقاً أكبر.

فمهما كان الجهد والمال المبذول، فهو قليل إذا كان سيحفظ روح حاج من الموت دهساً أو تدافعاَ.. في غفلة من البقية التي تظن أن هذا الحماس المنفلت هو شيء محمود ويؤجرون عليه.

وحتى اللوحات واللغات المستخدمة لإرشاد الحجاج محفوفة بالقصور من الكلمات واللهجات.. وتحتاج إلى التوسع في مخاطبة شرائح أكبر وأوسع من الحجاج، باستخدام اللغات التي تمثل العدد الأوسع من الحجاج، كالملاوية، والأوردية، والهوسة، والتركية، بالإضافة إلى اللغتين المنتشرتين، الإنجليزية والفرنسية.

وفي ختام هذه السلسلة من مقالات الحج أجد نفسي ملزماً بالحديث مباشرة إلى أبناء بلدي الغالي عامة، وإلى أبناء مكة المكرمة والمدينة المنورة خاصة، منوهاً بأن موسم الحج في الختام، وبعد كل ما سبقه وواكبه ويليه من رعاية وعناية خادم الحرمين الشريفين، يرعاه الله وحكومته الموفقة، وبعد بذل الغالي والنفيس، خدمة لضيوف الرحمن، وتيسيراً لهم وعليهم، يظل التعامل المباشر مع الحاج هو الأمانة المعلقة بأبناء هذا البلد الطيب، وحسنه سيزيد من انطباع أجمل الأثر، وسوؤه - لا سمح الله - قد يهدم كل ما تم تقديمه من خدمة وجهد.

وعادة ما يبقى الانطباع الأول والأخير عالقاً في ذهن الحاج، وهو ما ينقله ويتناقله حين يعود مصحوباً بسلامة الله إلى بلده.

إن كثيراً من الدول الراقية تخترع المناسبات لجذب الناس إلى أرضها.. بمعارض ومسارح وملتقيات، وهم يعلمون جيداً ما سيكسبون من وراء ذلك، وهم يبدؤون بحسن الاستقبال ويبالغون في حسن الوداع، فلنؤكد للدنيا أننا خير من يستقبل وخير من يودع.

وكل عام والناس بخير.

Haji Sekali Cukup

(Melayu)



Dan bagi Allah diwajibkan atas manusia haji ke Baitullah. Rasulullah SAW. suatu saat pernah ditanya, apakah kewajiban haji dilakukan setiap tahun? Beliau menjawab: “tidak, haji hanya sekali”. Artinya haji sekali saja sudah cukup. Meskipun dua syarat haji, mampu secara finansial dan mampu secara fisik telah terpenuhi.

Adapun orang yang meninggalkan haji, sementara dia dalam keadaan berkecukupan, finansial ada dan tubuh sehat walafiat maka dirinya seperti yang telah difirmankan oleh Allah Qs Al Munafiqun: 9.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ ۚ وَمَن يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ (9)

“ Hai orang-orang beriman, janganlah hartamu dan anak-anakmu melalaikan kamu dari mengingat Allah. Barangsiapa yang berbuat demikian maka mereka itulah orang-orang yang merugi”

Dan kemudian Allah berfirman pada ayat selanjutnya:

وَأَنفِقُوا مِن مَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَىٰ أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُن مِّنَ الصَّالِحِينَ (10)

“Dan belanjakanlah sebagian dari apa yang telah Kami berikan kepadamu sebelum datang kematian kepada salah seorang di antara kamu; lalu ia berkata: “Ya Rabb-ku, mengapa Engkau tidak menangguhkan (kematian)ku sampai waktu yang dekat, yang menyebabkan aku dapat bersedekah dan aku termasuk orang-orang yang saleh?” (Al Munafiqun: 10)

Artinya, mensegerakan haji itu lebih bisa membersikan diri dan memabrurkan haji. Bagi mereka yang menunda-nunda, maka firman Allah berlaku untuknya:

 وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ (97)

“Barangsiapa mengingkari (kewajiban haji), maka sesungguhnya Allah Maha Kaya (tidak memerlukan sesuatu) dari semesta alam”. (Ali Imran: 97).

Arti yang dikehendaki kufur dalam ayat ini adalah menyembunyikan nikmat Allah berupa harta kesehatan yang menjadi syarat kewajiban menunaikan ibadah haji.

Haji dikerjakan pada bulan-bulan tertentu. Sementara Allah tidak menentukan dengan menyebutkan nama-nama bulan tersebut. Karena hal ini sudah ma’ruf. Sudah diketahui oleh semua orang Arab, yaitu Syawal, Dzul Qo’dah dan sepuluh hari awal bulan Dzul Hijjah, atau seluruh bulan Dzul Hijjah. Artinya bagi siapa saja yang ingin mengerjakan haji tidak diperbolehkan melakukan ihram kecuali pada bulan-bulan ini. Dan mendapati hari Arafah, karena haji adalah Arafah.

Sebagian orang beranggapan dari dulu hingga sekarang, pergi keluar menunaikan haji tanpa bekal dengan dalih “kami bertawakal kepada Allah” hakekatnya mereka adalah orang-orang yang berpura-pura tawakal. Mereka datang ke Makkah, menggelar tikar di emperan dan pinggir jalan Masya’ir Al Muqaddasah (Armina) sambil meminta-minta, maka Allah menurunkan firmanNya untuk mereka pada zaman dulu:

 وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَىٰ ۚ

“berbekallah, sesungguhnya sebaik-baik bekal adalah taqwa” (Al Baqarah: 197).

Artinya, kita diperintahkan untuk membawa bekal dan bertakwa, sehingga tidak menyusahkan dan menyakiti orang lain dengan perbuatan meminta-minta, dan atas dosa perbuatan tersebut. Karena namanya tawakal atau berserah diri kepada Allah tidak berupa meminta-minta.

Adapun bertawakal yang benar adalah tidak meminta pertolongan terhadap siapapun dalam hal apapun. Dalam sabda Rasulullah SAW: “ikatlah (untamu) kemudian bertawakal lah. Artinya ambil persiapan baru kemudian menyerahkan kepada Allah.

Haji tidak diwajibkan bagi seseorang, yang biayanya ditanggung orang lain. Siapa saja yang datang tanpa bekal uang dan bekerja pada musim haji agar bisa membiayai kebutuhannya dan perjalanan hajinya, hajinya hukumnya sunnah, tidak wajib. Karena syarat biaya haji adalah harus melebihi dari kebutuhannya dan kebutuhan keluarga yang menjadi tanggungannya selama dia mengerjakan ibadah haji. Begitu pula harus melebihi besar hutang yang menjadi tanggungannya. Bagaimana dengan hajinnya orang yang menunaikan ibadah haji dengan uang hasil hutang?. Oleh karena itu Allah mewajibkan puasa pada setiap tahun dan tidak mewajibkan haji pada setiap tahun, bahkan Rasulullah bersabda: “haji sekali sudah cukup”.

Adapun fenomena haji yang kita lihat sekarang, berupa membanggakan diri dengan haji setiap tahun dan berlebih-lebihan hingga melanggar peraturan pemerintah. Maka kita harus memperingatkan hal ini tidak dibenarkan dengan alasan sebagaimana berikut:

Syarat kewajiban haji adalah mampu secara finansial dan fisik. Banyak sekali orang haji dengan menjual sawah yang menjadi sumber rizki keluarganya, ataupun menjual tempat tinggalnya sehingga keluarganya menjadi terlantar.

Membanggakan diri atau demi nilai pristise. Disana kelompok masyarakat yang menunaikan ibadah haji hanya untuk mendapatkan sebutan pak haji atau ibu hajjah. Pada saat gelar yang baik ini diperoleh setelah menunaikan haji pertamanya dan akan terus menempel pada dirinya sampai meninggal dunia. Kita harus memperingatkan orang-orang yang ingin menunaikan haji berulang-ulang, dengan hadits Rasulullah SAW: “semua perbuatan tergantung dari niatnya dan setiap orang akan mendapatkan apa yang ia niatkan”

Berpegang pada sebagaian hadits-hadits motifator yang terkadang dipahami, demi untuk mendapatkan sunnah, dirinya boleh melakukan dosa semaunya. Misalnya, wukuf di Arafah menghapus semua dosa satu tahun yang lalu dan satu tahun yang akan datang. Ini adalah salah faham dalam mencerna hadits motifasi, sementara itu Al Qur’an secara jelas-jelas telah mengatakan: “manusia tidak akan mendapatkan kecuali apa yang telah ia kerjakan” benar Allah akan melipat gandakan kebaikan bagi orang-orang yang dikehendakinya akan tetapi dengan syarat niat yang benar dan perbuatan yang benar pula.

Apa yang disaksikan di Makkah Al Mukarramah dan di Madinah Al Munawwarah-semoga Allah mencurahkan shalawat dan salam bagi penduduknya- berupa perluasan dan pengembangan di Masjidil Haram dan Masjid Nabawi serta Masya’ir Muqaddasah, yang diperuntukkan untuk jamaah haji dan pengunjung guna mengantisipasi semakin bertambahnya jumlah peminatnya. Seiring dengan bertambahnya jumlah penduduk umat islam sedunia. Semoga Allah menjadikannya semakin berkah dan tidak sia-sia.

Bila proyek-proyek raksasa dibangun untuk menyiapkan dua tanah suci dalam menyambut kedatangan umat islam yang begitu besar, tentunya membutuhkan upaya yang besar pula dalam bidang publikasi dan berkelanjutan pada setiap tingkatannya untuk mengatasi keinginan besar umat islam yang ingin menunaikan manasik haji. Dan di antara upaya ini adalah mempromosikan kampanye “haji cukup sekali”.

Terkait dengan kampanye media dan penyuluhan, saya ingin mengisyaratkan adanya keharusan penyuluhan haji sebelum datang di Armina, meskipun membutuhkan biaya yang tidak sedikit. Sebesar apapun upaya dan biaya yang dicurahkan untuk hal ini hakekatnya adalah sedikit bila dibandingkan dengan manfaat yang diperoleh berupa selamatnya nyawa jamaah haji dari kecelakaan ataupun kejadian-kejadian yang tidak diinginkan. Karena semangat yang berlebihan yang dia anggap sebagai hal yang terpunji dan mendatangkan pahala.

Begitu pula papan-papan informasi dan bahasa-bahasa yang digunakan untuk membibing jamaah haji yang hanya terbatas pada beberapa kalimat dan kata. Hal ini membutuhkan perluasan jangkauan dalam berinteraksi dengan lapisan masyarakat yang lebih luas, begitu pula jamaah haji. Dengan menggunakan bahasa yang depergunakan oleh Negara-negara dengan jumlah jamaah haji yang besar, seperti Melayu, Urdu, Hausa, Turky di samping dua bahasa internasional lainnya yaitu Inggris dan Prancis.

Di ujung artikel haji ini saya mendapati diriku harus berbicara langsung kepada putra-putra bangsa yang tercinta, putra-putra Makkah dan Madinah secara khusus, seraya mengapresiasi bahwa ujung dari pada musim haji dan setelah segala sesuatu yang dicurahkan berupa persiapan penyiagaan yang dibarengi dengan pengayoman dari Khadimul Haramain dan pemerintahannya , dan setelah pengorbanan materi, finansial, waktu dan tenaga yang begitu besar diperuntukkan untuk tamu-tamu Allah demi untuk mempermudah mereka, dalam menjalankan ibadah haji. Maka berinteraksi secara langsung dengan jamaah haji adalah amanat yang dibebankan diatas pundak putra-putra bangsa Tanah Suci ini. Dimana kebaikannya akan tercatat dalam tinta emas sejarah. Begitu pula hal-hal yang negative yang tidak kita inginkan bersama-semoga saja tidak terjadi- akan merusak kebaikan-kebaikan layanan dan prestasi yang telah berhasil diwujudkan.

Biasanya hal yang amat berkesan pada hati jamaah haji adalah apa yang akan mereka sampaikan dan rasakan pada saat mereka pulang dalam keadaan selamat sampai di tanah air. Kebanyakan Negara-negara maju mengadakan even-even besar untuk menarik orang banyak datang ke negerinya seperti pameran, pagelaran ataupun konferensi. Mereka sangat memahami apa yang akan dihasilkan setelah itu. Mereka mulai dengan mengadakan penyambutan yang baik dan melepas dengan upacara perpisahan yang baik pula. Maka alangkah baiknya ketika kita menyambutnya dengan baik, kita juga melepaskannya dengan baik pula. “kullu aam wa antum bikhair”

Saleh Kamel

One Pilgrimage Is Enough

(English)



“And Hajj (pilgrimage to Makkah) to the House(Ka`bah) is a duty that mankind owes to Allah, those who can afford the expenses (for one’s conveyance, provision and residence); and whoever disbelieves[i.e., denies Hajj (pilgrimage to Makkah), then he is a disbeliever of Allah], then Allah stands not in need of any of the `Alamin (mankind, jinn and all that exists).’’ (Al Imrna: 97).

The Prophet, peace be upon him, was asked whether Haj (pilgrimage) should be performed every year, he replied: “No, one pilgrimage is enough”.

Muslims are not obliged to perform Haj unless they are physically able and financially capable, i.e. they should be healthy enough to handle the difficulties of Haj and can afford its expenses. Allah urges Muslims that “ O you who believe! Let not your properties or your children divert you from the remembrance of Allah. And whosoever does that, then they are the losers. And spend (in charity) of that with which We have provided you, before death comes to one of you, and he says: `My Lord! If only You would give me respite for a little while (i.e., return to the worldly life), then I should give Sadaqah (i.e., Zakat) of my wealth, and be among the righteous [i.e., perform Hajj (pilgrimage to Makkah) and other good deeds].’.” (AlMunafiqun: 9-10).

Haj is performed during specific months. Allah hasn’t mentioned these months (Shawal, Thul Qi’dah, and ten days or the entire month of Thul Hijjah)because they are well known for the Arabs. This means that those who want to perform Haj should have Ihram (intention to start the rites of HAj) during these moths, until the Day of Arafah

Some people embark on Haj without having the financial capability, claiming that they rely on Allah to help them perform Haj. But these people are actually careless dependants who come to Mecca, sleep in the Holy Mosques and beg people for money and food. Allah addresses these people saying: “and make provisions, and the best provision is avoidance (of people’s harms)” (Albaqarah: 197). In this verse, Allah urges Muslims to protect themselves from the harm of other people which is caused by begging them, because relying on Allah does not mean begging people. The Prophet said “Tie (your camel) and rely on Allah.” Which means we should take the necessary precautions then rely on Allah.

Muslims who come without money, but they work during the Haj period to support themselves may perform Haj if they wish to do so, because the obligatory financial condition for performing Haj is having enough money to fend for themselves and their families during teir absence after paying back any personal debts. This is why fasting Ramadan is obligatory every year, while performing Haj is obligatory only once in a lifetime for those who can afford it.

Unfortunately, some people borrow money to come to Haj! Others violate law by trying to perform Haj without obtaining legal permits! These actions are not acceptable for many reasons:

1. Those who want to perform Haj should, as mentioned above, have both physical and financial capabilities to do so. Unfortunately, some people sell their land which they cultivate to support their children, or even sell their only homes, in order to have enough money for Haj.

2. Some people perform Haj every year for the sole purpose of being called Hajji (pilgrim), although they only need to perform pilgrimage once in a lifetime to win that good ‘title’. We have to remind these people of the Prophet’s saying: “Verily, deeds are only with intentions. Verily, every person will have only what they intended.”

3. Some people think that some sayings of the Prophet which are meant for encouragement give them a free license to commit sins for a full year. This is, for instance, the problem of misunderstanding the saying of the Prophet that the Allah forgives the sins of the past year and the coming year for those who observe the Day of Arafah, because some people, unfortunately, forget the Islamic principle that “Man shall have nothing but his deeds” (Alnajm: 39). It is true that Allah multiplies the good deeds as He wishes, but provided good deeds come with sincere intentions.

4. The expansions of the Two Holy Mosques in Mecca and Medina are meant to meet the needs of the increasing number of pilgrims. May Allah bless these expansions for the benefits of all Muslims. However, these great projects which aim to prepare the lands of the Two Holy Mosques for receiving more pilgrims and visitors in the future should be accompanied by continuous efforts on the part of the media on all levels to help restrain the enormous desire of Muslims to come and perform pilgrimage. The media should pay particular attention to promoting the campaign “One Pilgrimage Is enough!” In this respect, I would like to emphasize the need for spreading awareness amongst those intending to perform Haj BEFORE coming to the holy sites, because dedicating enough money and efforts for this aim may help protect the lives of pilgrims from unfortunate accidents. Moreover, the billboards and languages used to give instructions to pilgrims currently do not serve enough languages and dialects. Therefore, more efforts should be dedicated to this issue using more languages spoken by the pilgrims, like Turkish, Urdu, Malawi, as well as the two international languages English and French.

In the end of my articles about pilgrimage, I am obliged to address my beloved fellow countrymen in general, especially residents of the two holy cities Mecca and Medina, reminding them that the pilgrimage season is coming to an end. Therefore, after all the care and attention offered by the Custodian of the Two Hoy Mosques, may Allah protect him and his government, and despite all the expenses spent to serve the pilgrims and facilitate their worship, direct good communication with pilgrims remains the sole responsibility of residents of this blessed land, and good behavior would increase the good impressions pilgrims take home with them, and bad behavior –May Allah forbid- may destroy all the good efforts. It is said that “First impression lasts’, but I may add that “final impression lasts” as well, and these impressions are what pilgrims take back with them and tell others about when they return to their countries safe and safe -God willing.

Many advanced countries ‘invent’ some occasions to attract foreign visitors. They organize fairs and forums, hold festivals, knowing that they would gain a lot from the visits of foreign tourists. Therefore, they welcome visitors and bid them farewell in a very good fashion. So let us show the world that we can offer the best acts of welcome and farewell to visitors of this holy land.

May all people be well every year.

       Saleh Kamel

 

Un seul pèlerinage suffit !

(Français)

On demanda au Prophète (que Dieu le bénisse) si l’on devait effectuer le pèlerinage chaque année. Il répondit : “un seul pèlerinage suffit”. Les deux conditions à remplir pour qu’un musulman accomplisse le pèlerinage sont des ressources financières suffisantes et une bonne santé. Il doit être capable de supporter les épreuves du pèlerinage et en assumer le coût. Dieu a dit aux musulmans : «ô vous qui avez cru! Que ni vos biens ni vos enfants ne vous distraient du rappel d’Allah. Et quiconque fait cela sera perdant. »

Et Dieu dit également : « Donnez donc en œuvres charitables une partie des biens dont Nous vous avons pourvus, avant que la mort ne vienne surprendre l’un de vous et qu’il ne dise : « Seigneur, accorde-moi un court délai pour que je fasse l’aumône et que je sois du nombre des vertueux ! » (c’est-à-dire ceux qui font le pèlerinage et des bonnes actions ; sourate Les Hypocrites, 9 et 10).

Le pèlerinage à la Kaaba est un devoir de l’humanité envers Dieu, pour quiconque peut en assumer les dépenses. Quiconque nie cela est un infidèle. « C’est un devoir envers Allah pour les gens qui ont les moyens, d’aller faire le pèlerinage de la Maison (Kaaba). Et quiconque ne croit pas... Allah Se passe largement des mondes » (sourate Al Imran, 97)

Le pèlerinage se déroule durant des mois spécifiques. Dieu ne les a pas mentionnés, car les Arabes les connaissaient bien. Il s’agit des mois de Shawal, Dhu al-Qaada et dix jours du mois de Dhu al-Hijjah. Ceci veut dire que quiconque souhaite faire le pèlerinage doit revêtir l’Ihram et exprimer son intention de le faire durant ces mois, jusqu’au jour d’Arafa.

Certains entreprennent le pèlerinage sans en avoir les capacités financières et prétendent s’en remettre à Dieu en la matière. Ce sont en fait des irresponsables qui arrivent à La Mecque, dorment dans la grande mosquée et mendient argent et nourriture. Dieu dit à ces gens : « Prenez vos provisions, mais en vérité la meilleure provision est d’éviter les tourments ! » (sourate de la Vache, 197). Dans ce verset, Dieu incite les musulmans à se prémunir des tourments des mendiants, car s’en remettre à Dieu ne veut pas dire qu’il faut mendier. Le Prophète a dit : « entrave ton chameau et remets t’en à Dieu ! », ce qui veut dire qu’il faut s’occuper de ses affaires avant de s’en remettre à Dieu.

Celui qui vient désargenté, mais travaille durant le Hajj pour subvenir à ses besoins, peut faire le pèlerinage s’il le souhaite, car la condition à cette fin est d’avoir les ressources suffisantes pour couvrir ses dépenses et celles de sa famille, après avoir payé ses dettes. C’est la raison pour laquelle le jeûne de Ramadan est obligatoire chaque année, mais pas le hajj.

Malheureusement, certains empruntent de l’argent pour faire le pèlerinage et d’autres enfreignent la loi en le faisant sans permis. Ceci est inacceptable pour une série de raisons :

1 – Quiconque veut faire le pèlerinage doit en avoir les capacités physiques et financières, comme mentionné plus haut. Malheureusement, certains vendent la terre qu’ils cultivaient pour nourrir leurs enfants, ou vendent même leur maison pour rassembler la somme nécessaire pour le hajj.

2 – Certains font le pèlerinage chaque année pour avoir le titre de Hajj (pèlerin), alors qu’il suffit de l’avoir fait une seule fois pour cela. Il nous faut leur rappeler les dires du Prophète : « les bonnes actions doivent être bien intentionnées. En vérité, chacun n’obtiendra qu’à la mesure de ses intentions ».

3 – Certains interprètent des dires du Prophète comme une licence pour commettre des péchés tout au long de l’année. Ils interprètent par exemple faussement l’affirmation du Prophète selon laquelle Dieu pardonne les péchés de l’année passée et de l’année à venir à quiconque accomplit la station d’Arafa, car ils oublient le principe islamique selon lequel « en vérité, l’homme n’obtient que le fruit de ses efforts » (sourate al-Najm, 39). Il est exact que Dieu multiplie les bienfaits comme Il l’entend, mais les bonnes actions sont liées aux bonnes intentions.

L’extension des deux saintes mosquées de La Mecque et de Médine sont destinées à satisfaire les besoins d’un nombre croissant de pèlerins. Que Dieu bénisse ces travaux qui bénéficient à tous les musulmans ! Cependant, ces grands projets qui visent à aménager l’accueil d’un nombre plus important de pèlerins et de visiteurs dans ces mosquées devraient être accompagnés d’efforts continus de la part des medias à tous les niveaux pour restreindre les désirs des musulmans de venir faire le pèlerinage. Les médias devraient promouvoir en particulier la campagne « un seul pèlerinage suffit ! » Dans ce contexte, j’aimerais souligner le besoin de faire prendre conscience à ceux qui veulent faire le pèlerinage avant qu’ils ne partent, car cela devrait permettre de protéger les pèlerins. Les affiches et panneaux d’information ne sont pas traduits dans suffisamment de langues. Il faudrait renforcer les efforts pour utiliser davantage les langues parlées par les pèlerins, comme le turc, l’ourdou, le malais, l’anglais et le français.

En conclusion de mes articles sur le pèlerinage, il me convient de m’adresser à mes compatriotes, en particulier aux habitants de La Mecque et de Médine, pour leur rappeler que la saison du pèlerinage va prochainement s’achever. Dans ce contexte et compte tenu de tous les efforts et de l’attention consacrés par le Gardien des deux saintes mosquées – que Dieu le protège – et malgré les dépenses considérables consenties au profit des pèlerins et de leurs rites, une bonne communication directe avec les pèlerins demeure de la seule responsabilité des résidents de cette terre bénie, et une bonne conduite améliorera les souvenirs que rapporteront les pèlerins chez eux, alors qu’une mauvaise conduite peut réduire à néant tous les efforts. On dit souvent que « seule la première impression reste ». J’ajouterai que la dernière impression reste aussi. Ce sont ces impressions que les pèlerins rapportent chez eux et dont ils font part aux autres.

Beaucoup de pays développés aménagent des attractions pour les visiteurs. Ils organisent salons, congrès et festivals car ils savent quelles ressources on tire des touristes étrangers. C’est pourquoi ils accueillent leurs visiteurs et leur disent au revoir de la meilleure manière. Montrons au monde que nous pouvons offrir les plus belles preuves d’accueil et d’adieu aux visiteurs de cette terre sainte. Et bonne santé à tous chaque année !

Saleh Kamel